CESARZ NAPOLEON BONAPARTE w BRANIEWIE 1812

 12 czerwca 2012 roku przypadała dwusetna rocznica pobytu Cesarza Napoleona Bonaparte w Braniewie. Dzięki zaangażowaniu wielu ludzi udało się uczcić to wydarzenie. Zorganizowana przez  Towarzystwo Miłośników Braniewa oraz władze samorządowe NAPOLEONIADA 2012, która odbyła się dokładnie 12 czerwca 2012 r. w Braniewie i Fromborku, uświetniona została odsłonięciem pamiątkowych tablic i pokazem musztry w wykonaniu grup rekonstrukcyjnych: Pułku 12 Xsięstwa Warszawskiego i 52 Pruskiego Regimentu Piechoty.

 Problem z dokładną datą. Na stronie www.it.braniewo.pl Informacja Turystyczna w Braniewie zamieszczona jest następująca informacja. W 1812r. przez Braniewo przejeżdżał Napoleon. Zatrzymał się na krótko przed ratuszem, wysłuchał dzwonu rozbrzmiewającego z kościoła p.w. św. Katarzyny i stwierdził, że chciałby go mieć w Paryżu. Dzwon ten, „dźwiękowy świadek przeszłości Braniewa”, wisi do dziś w dzwonnicy klasztoru benedyktynek Korneliműnster w pobliżu Aachen. Z kolei w książce Braniewo, autorstwa Stanisława Achremczyka i Alojzego Szorca, wizyta Napoleona przypadła 10.06.1812r. Co do samego przebiegu pobytu na naszych ziemiach wszyscy autorzy są zgodni, co do daty mamy różnicę, gdyż podana wyżej pozostaje w sprzeczności z innymi moim zdaniem wiarygodnymi źródłami. Cesarz Napoleon bowiem odwiedził Braniewo w dniu 12 czerwca 1812r. Tą datę potwierdzają też strony poświęcone Elblągowi: „Trzeci i ostatni raz Elbląg oglądał "boga wojny" 12 czerwca 1812 roku podczas jego podróży przez Królewiec do Wilna. Trudno w tym wypadku mówić o wizycie, był to po prostu pośpieszny przejazd z przerwą na wymianę koni”.

Jak było w rzeczywistości. Cesarz Napoleon Bonaparte wyruszył z Torunia przez Malbork do Gdańska, a stamtąd przez Malbork, Elbląg, Frombork i Braniewo drogą wzdłuż Zalewu Wiślanego do Królewca. Do Fromborka przybył około godziny 13 w dniu 12 czerwca 1812 roku. W powozie towarzyszył mu marszałek Joachim Murat. Trochę dłużej przebywał we Fromborku, z racji dużego zainteresowania postacią Mikołaja Kopernika było to uzasadnione. Witany był przez całą kapitułę i magistrat. Napoleon nie wysiadając z powozu rozmawiał przez kilka minut z biskupem pomocniczym Stanisławem Hattenem, który wcześniej wygłosił powitalne przemówienie. W zwyczaju Bonapartego było zainteresowanie miejscowymi sprawami, pytał też o sprawy kapituły i biskupstwa. Zaopatrzony w 6 świeżych koni przez kanoników i żegnany biciem wszystkich dzwonów ruszył do Braniewa. Spotkanie we Fromborku odbyło się poza Bramą Braniewską koło cmentarza św. Jerzego, obecnie stoi w tym miejscu kaplica św. Jerzego. Prawdopodobnie Napoleon dokonał też przeglądu stacjonujących tam wojsk francuskich. Z Fromborka Napoleon przyjechał do Braniewa, gdzie około godziny 15 przy dźwięku dzwonów wjechał do miasta i witany w podobny sposób przez władze miejskie Braniewa i mieszkańców. Zatrzymał się koło ratusza i po krótkiej rozmowie z władzami miasta pojechał dalej do Królewca. Napoleon jechał przez północne tereny w pogodnym nastroju, nie przewidując, ku jakiemu dramatycznemu losowi podąża.

   Jedynym znanym dotychczas upamiętnieniem pobytu Napoleona w Braniewie jest obraz namalowany przez Pana Zdzisława Walczaka w roku 2009 obraz przedstawiający tę wizytę. Piękny, choć nie duży obraz znajduje się w gabinecie Starosty Braniewskiego. Jednak obraz przedstawia Napoleona stojącego na tle zabudowań miasta, a jak wiemy nie wysiadał z powozu. Jest to jednak interpretacja artysty. Od 12 czerwca 2012 roku w Braniewie i Fromborku znajdują się pamiątkowe tablice odsłonięte podczas NAPOLEONIADY w dniu 12 czerwca 2012 roku. Przy tek okazji powstało wiele prac artystycznych  nawiązujących do wizyty Napoleona i epoki, wykonanych przez Pana Andrzeja Zielińskiego i młodzież braniewskich szkół.

Cesarz Napoleon przejeżdżał już wcześniej przez Braniewo, gdy 14  lipca 1807 r. wracał do Francji  po zawarciu pokoju w Tylży. Napoleon opuścił Tylżę 9.07.1807 o godzinie 6.00, do Królewca przybył następnego dnia o 4.00 i pozostał tam do 13.07.1807. Z Królewca wyjechał o 18.00 do Drezna, gdzie przybył 18.07.1807 przejeżdżając przez Prusy i ziemie polskie. W czasie podróży przejeżdżał m.in. przez pobrzeża Warmii. W Elblągu zatrzymał się 14.07.1807 o 6.00, tylko na godzinę, zdążył jednak przyjąć błagalną petycję władz miasta o złagodzenie ciężarów wojennych. Jego odpowiedz przeszła do historii. Rzucił okiem na pismo i powiedział po prostu: "dobrze" i wszystko zostało bez zmian. Następnie kontynuował podróż przez Kwidzyn (postój 12.00-13.00), następnie Poznań, Mogilno, Głogów. Do Saint –Cloud dotarł 27.07.1807.

Wyjaśnienia też wymaga kwestia zainteresowania Napoleona braniewskim dzwonem jest ono następujące. Bonaparte był bardzo wrażliwy na dźwięki. Ogromnie lubił odgłos bijących dzwonów; wyniósł to umiłowanie z lat dziecięcych i pod koniec żywota na Wyspie Świętej Heleny mówił swym współtowarzyszom: „Brak mi tutaj dźwięku dzwonów.  Nie mogę przyzwyczaić się do myśli, że nie będę już ich więcej słyszał. Zawsze gdy słyszałem bijące dzwony, myśli moje oddalały się ku wspomnieniom dzieciństwa”.

Źródła: J.Jasiński, S.Skowronek. Wschodniopruskie kampanie Napoleona. Olsztyn 2007.; J.Jasiński. Napoleon w Olsztynie i okolicach(1807. Olsztyn 2003. ; S.Achremczyk, A.Szorc. Braniewo. Olsztyn 1995.; Franz Buchholz. Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte. Braunsberg 1934.; A.Zahorski. Napoleon. Warszawa 1982. www.braniewiak2.wm.pl/Napoleon-na-wystawie, www.elblag.2lo.elblag.pl/historia/napoleon/index.html,  www.info.elblag.pl/16,5613,Napoleon-w-Elblagu.html