Historia Braniewa - nieznane wydarzenia - KALENDARIUM MILITARNE HISTORII BRANIEWA

KALENDARIUM MILITARNE HISTORII BRANIEWA

· Kalendarium przedstawia historię Braniewa od XIII wieku do czasów współczesnych ze szczególnym uwzględnieniem działań wojennych, historii jednostek i garnizonów, umocnień obronnych i różnych zagadnień związanych z wojskowością i obronnością.

1240 na miejscu opanowanej staropruskiej osady Brusebergue Krzyżacy budują niewielki drewniany zamek (strażnicę) nad rzeką Pasłęką jako bazę do dalszej ekspansji i punkt osadniczy.

· 1242 osada i zamek zostają zniszczone podczas I powstania pruskiego.

· 13.02.1249 w dokumencie wydanym przez legata Jakuba z Liege po raz pierwszy wymieniane jest Braniewo jako Brusebergue. W ramach tzw. traktatu dzierzgońskiego Warmowie odbudowują kościół w osadzie

· 1250 ponowne osadzenie się kolonistów i odbudowa zamku przez Jakuba Fleminga.

· 27.12.1254 r. biskup Anzelm w dokumencie lokacyjnym wymienił civitas de Brunisburg, jako miejsce gdzie zamierzał wybudować katedrę.

· 1261 podczas II powstania pruskiego miasto i zamek zostają zaatakowane przez wodza Warmów Glappo. Po krótkiej i skutecznej obronie w zasadzce ginie 40 zbrojnych z załogi, co powoduje że obrońcy postanawiają opuścić Braniewo i uciec do Elbląga. Glappo doszczętnie niszczy podpaloną wcześniej przez obrońców osadę i zamek.

· 1273 początek ponownego założenia miasta powyżej, ale też po lewej stronie rzeki Pasłęki.

· 1277 miasto podczas kolejnego III powstania Prusów zostaje zniszczone i opuszczone.

· 1280 sołtys Jan Fleming rozpoczyna budowę murowanego zamku biskupiego położonego w południowej części miasta na wzniesieniu lewego brzegu i w zakolu rzeki Pasłęki.

· 1282 biskup Henryk Fleming przybywa do Braniewa i osiada w wybudowanym zamku biskupim.

· 1.04.1284 biskup Henryk Fleming nadaje Braniewu prawa miejskie wzorowane na prawie lubeckim.

· 1300 pierwsza wzmianka o otaczających miasto palisadach

· koniec XIII wieku – budowa wału drewniano-ziemnego wokół miasta

· początek XIV wieku - budowa murów obronnych wokół Starego Miasta, w tym kilkunastu baszt i 8 bram. Przekopanie wokół miasta fosy z wykorzystaniem starorzecza Pasłęki.

1311 pod Braniewo docierają oddziały litewskie prowadzone przez księcia Witenesa, strasznie łupią okolicę, ale po dotarciu pod Braniewo Wietenes ogranicza się do obrzucenia wyzwiskami stojącego na murach III biskupa warmińskiego Eberharda z Nysy.

· 1320-1330 zamek biskupi jest stale rozbudowywany, m.in. rozbudowano budynki gospodarcze, zwiększono obronność założenia budując 3 narożne wieże i fosę od strony miasta. Zamek jest rozbudowywany etapami prawie do końca XIV w.

· 1342 Biskup Herman z Pragi zakłada na prawym brzegu Pasłęki samodzielne, konkurencyjne Nowe Miasto Braniewo. Nie ma ono murów obronnych tylko drewnianą palisadę i 2 wieże.

· 1346 w Braniewie mieszka rzemieślnik Herderus gladiator zajmujący się wyrabianiem mieczy

1364 w rajzie krzyżackiej na Litwę bierze udział 20 braniewian i 12 wystawionych przez miasto zaciężnych. Dowódcą braniewskiej grupy zbrojnej jest Ludiko Kleinsmit. Braniewianie biorą udział w zniszczeniu Wilna i nowego Kowna.

· 1367 kontyngent braniewski w ramach Hanzy bierze udział w wojnie z duńskim królem Waldemarem IV

· 1393 pierwsza wzmianka o murach miejskich, które miały istnieć już od dłuższego czasu

· 1394-1398 Biskup Henryk Sorbom dokonuje połączenia Nowego i Starego Miasta. Mieszczanie staromiejscy szturmują i zdobywają zamek biskupi, niszcząc mury i wieże od strony miasta. Biskup Sorbom ucieka, ale wkrótce wraca na czele własnych i krzyżackich oddziałów, na widok których braniewianie kapitulują i błagają o łaskę. Sądzący spór Wielki Mistrz Konrad von Jungingen nakazuje mieszczanom odbudowę zniszczeń, a biskup odwołuje połączenie miast.

· 1395 w wyprawie na Sztokholm zorganizowaną przez Hanzę w trakcie konfliktu duńskiej królowej Małgorzaty z królem Szwecji Albrechtem Meklemburskim, bierze udział 5 zbrojnych z Braniewa. Załoga hanzeatycka pozostała w mieście do 1398 r.

· 1396 w ramach zorganizowanej przez Lubekę ekspedycji przeciw piratom na Bałtyku, miasta pruskie miały dostarczyć 12 statków, a Braniewo zobowiązane było dostarczyć 20 zbrojnych (i zapewne przyjmując proporcje dla innych miast 1 statek)

· marzec 1398 kontyngent braniewski bierze udział w krzyżackiej inwazji na Gotlandię przeciw korsarzom z Bractwa Witalijskiego. Flota inwazyjna liczyła 84 okręty i 4000 zbrojnych, w tym 15 zaciężnych z Braniewa i niewątpliwie braniewskie statki.

· 1401 uchwała Ray Miasta zobowiązująca mieszczan do jego obrony oraz opłat na ten cel od innych mieszkańców.

· 1403 zgodnie z postanowieniem rady miejskiej mobilizację w mieście mieli przeprowadzić dwaj rajcy. Na wyprawy miał być wyznaczony dowódca spośród dwóch majdanów, a każdy z nich miał wystawić 30 rycerzy i grupę pieszych. Miasto dawało dowódcy konia i pensję.

· 1404 udział Braniewa w kolejnym krzyżackim desancie na Gotlandię po czasowym zajęciu jej przez Duńczyków. Krzyżacy pozostali na wyspie do 1408 r.

· 1405 podczas marszu na Żmudź ze swym oddziałem zatrzymał się w Braniewie komtur gdański Albrecht hr. von Schwarzburg (zginął w bitwie pod Grunwaldem)

15.07.1410 w bitwie pod Grunwaldem po stronie Krzyżaków walczy licząca ok. 200 zbrojnych chorągiew miasta Braniewa. Zwycięscy Polacy zdobywają chorągiew braniewską i zawieszają ją w kościele krakowskim. Z uczestników wyprawy niewielu uchodzi z życiem.

· 1410 biskup Henryk Vogelsang i rajcy Braniewa składają hołd królowi Władysławowi II Jagielle.

· sierpień 1414 podczas „wojny głodowej w mieście znalazły się posiłki z Głównego Miasta Gdańska w liczbie kilkuset zbrojnych dowodzone przez komtura gdańskiego Heinricha Holta. W Braniewie schroniła się okoliczna ludność.

· 8.10.1414 podczas „wojny głodowej” w rejon Braniewa docierają wojska królewskie, lecz nie decydują się na obleganie i zdobycie miasta. Odchodzą następnie pod Brodnicę.

· · 1420 prawo miejskie otrzymał Matthaeus Prusse balistarius, który zajmował się wytwarzanie kusz

· 21.09.1430 w Braniewie koncentruje się zakonny oddział komturstwa królewieckiego pod dowództwem Wielkiego Marszałka Heinricha Holta wobec spodziewanego ataku Polski. W wyprawie na Pomorze bierze udział kontyngent warmiński i Braniewo.

· 1432 pierwsza wzmianka o budowie drugiej zewnętrznej linii murów obronnych

· 11.07.1433 na koncentrację wojsk zakonnych w Steblewie k. Tczewa dowodzonych przez wielkiego marszałka Josta von Strupperga dołącza kontyngent z Braniewa i kapituły z Fromborka

· 5-13.09.1433 na prośbę komtura toruńskiego biskup warmiński Franciszek Kuhschmalz wysyła wojsko warmińskie (zapewne z kontyngentem braniewskim) z wójtem, na najechane przez Polaków Pomorze. W dniu 13.09.1433 podpisano rozejm.

· 21.02.1440 na zjeździe w Elblągu Stare Miasto miasto przystąpiło do Związku Pruskiego.

· 15.01.1454 miasto zwraca się z prośbą do Gdańska o przysłanie puszkarza potrzebnego do odlewania dział

· 1454-1466 wojna „trzynastoletnia” między Polską i Zakonem Krzyżackim. Po stronie polskiej występuje Związek Pruski, w tym Braniewo, natomiast biskup warmiński wspiera Krzyżaków.

· po 6.02.1454 atak związkowców na zamek biskupi, który zostaje zdobyty i splądrowany. Zostaje zburzony mur od strony miasta. Odtąd Braniewo jest w rękach mieszczan i sił związkowych.

· 15.02.1454 atak mieszczan braniewskich na zamek w Bałdze, komtur Henryk von Richtenberg poddał się bez walki

13.07.1454 zgodnie z ustaleniami najeździe Związku Pruskiego w Grudziądzu - Braniewo musiało wystawić załogę 70 jeźdźców i 80 drabantów (strażnicy uzbrojeni w halabardy), a mieszkańcy mieli posiadać broń.

· 11-12.12.1454 podczas rajdu krzyżackiego na płn. Warmię oddziały komtura von Plauena łupią Frombork i docierają pod mury Braniewa, lecz atakują tylko biedotę miejską i rabują bydło

· 10.04.1455 podczas kolejnego rajdu na Warmię oddziały krzyżackie von Plauena podejmują nieudaną próbę zdobycia Starego Miasta. Wobec oporu palą jedynie Nowe Miasto, którego mieszkańcy schronili się za murami Starego Miasta.Ginie ok. 30 mieszczan, a 20 zostaje wziętych do niewoli.

· ok. 14.04.1455 Braniewo otrzymuje posiłki z Elbląga

· 18/19.04.1455 atak grup Związku Pruskiego, w tym z Braniewa na Pieniężno, które zdobyto i do niewoli wzięto 60-osobową załogę, w tym 14 braci zakonnych z Walterem von Köckritzem. Wywołany pożar strawił całe miasto, które pozostanie opustoszałe do sierpnia 1457 r.

1 01.07.1455 do Braniewa wkracza 150 zaciężnych czeskich pod wodzą Jana Skalskiego, odtąd stanowią załogę zamku i miasta.

· wiosna 1455 związkowcy z Braniewa wysyłają nad Pasłękę i do Olsztyna oddział w sile 70 konnych i 75 pieszych, w celu zabezpieczenia dominium przed wtargnięciem Krzyżaków

· 1455-1461 udział braniewskich okrętów kaperskich wspartych zaciężnymi Skalskiego w działaniach na Zalewie Wiślanym przeciw żegludze krzyżackiej.

· 27.07.1455 zajęcie Fromborka przez załogi Związku Pruskiego z Gdańska, które przejmuje Jan Skalski z Braniewa

· VIII.1455 oddział krzyżacki z pod dowództwem Siegfreda Flach von Schwarzenberg wyruszył na Braniewo, na oddział krzyżacki wypadło 60 zagranicznych drabantów z dobrym uzbrojeniem i zabili ich 20.

· 1456 pierwsza pisana wzmianka o turniejach rycerskich organizowanych przy Dworze Artusa. Tradycja przetrwała do XVIII w. bowiem ostatni odnotowano w 1722 r.

· V.1456 zorganizowano z Braniewa wypad oddziału czesko-braniewskiego do Świętomiejsca, gdzie zrabowano i uprowadzono bydło

· 7.07.1456 załoga Świętomiejsca wyruszyła na kolejną wyprawę pod Braniewo, niszcząc uprawy i rabując bydło. Braniewianie zorganizowali wypad, który zakończył się tragicznie, gdyż stracili 30 zabitych, natomiast 77 w tym 45 obywateli Krzyżacy wzięli do niewoli.

· VII.1456 podczas przeprawy przez Pasłękę odbito 50 krzyżackich wozów idących z łupami z grabieży w Tolkmicku (22.07.1456). W tej zasadzce na oddział dowódcy załogi z Heiligenbeil, którym był Vollel Roder braniewianie zdobyli 500 koni i wzięli 80 jeńców.

· VII.1457 statki elbląskie i braniewskie obsadzone przez zaciężnych Jana Skalskiego, rabują zwierzęta gospodarskie w pobliżu Bałgi, a następnie stoczyli zwycięską potyczkę z 8 statkami z Bałgi i Świętomiejsca, biorąc do niewoli Siegfrieda Flacha, osadzonego niedawno na zamku bałgijskim komtura. W tej walce miano wziąć 39 zaciężnych do niewoli, a w zatopionej łodzi zginąć miło kolejnych 40 zbrojnych.

· IX.1457 braniewski oddział dołączył do sił polskich Ottona Machwica, który na czele 1500 zbrojnych ruszył na oblegany przez Plauena i broniony przez Polaków Sępopol. W dniu 14.09.1457 pod Kinkajmami oddział ten został rozbity przez wojska Plauena w sile ok. 1400 zbrojnych. Ranny Machwic oraz 350 konnych, w tym również część braniewian dostali się do krzyżackiej niewoli.

· IV.1458 okręty braniewskie i elbląskie patrolujące Zalew w osłonie własnych statków kupieckich, napotkały flotę krzyżacką z Królewca, Kłajpedy i Fischausen oraz Duńczyków i Liwów . Straty w walce poniosły obie strony, w tym zginęło 4 braniewian, ale statki krzyżackie zostały przechwycone.

· 25.04.1458 braniewianie i elblążanie starli się z Krzyżakami na Mierzei Wiślanej. W walce wzięto 90 jeńców, związkowcy sami stracili 16 ludzi.

· VII-VII.1460 na Zalewie operuje licząca 24 okręty z Gdańska, Elbląga i Braniewa z zaciężnymi Jana Skalskiego, której celem było odciągnięcie wojsk krzyżackich spod oblężonej Welawy (polska załoga skapitulowała w dniu 27.10.1460). Wysadzone desanty na brzegach Zalewu spustoszyły i spaliły 7 wsi, 5 majątków ziemskich i 2 młyny oraz przyniosły bogate łupy. Stoczono też walki z załogami Bałgi i Świętomiejsca.

· X.1460 podczas wypadu oddziału braniewsko-elbląskiego na Heiligenbeil związkowcy w walce z załogą ponieśli ciężkie straty. Zwycięstwo odnieśli komtur z Bałgi i rycerz krzyżacki Walter von Kökeritz, a w walce miał zginąć po stronie związkowej Mikołaj Skalski brat Jana Skalskiego.

· VIII.1461 kolejna kombinowana operacja wodno-lądowa 10 okrętów elbląskich i braniewskich z zaciężnymi Jana Skalskiego. Dokonano desantu na wybrzeża Sambii, ale nie odciągnięto wojsk krzyżackich od oblężonego Sępopola.

· 10/11.09.1461 pod nieobecność Skalskiego mieszczanie atakują czeską załogę, opanowują zamek i oddają miasto biskupowi Pawłowi Legendorfowi. Powodem jest co raz większa uciążliwość czeskiej załogi oraz ataki odwetowe Krzyżaków za działania kaperskie Czechów i Braniewian. W walce ginie 10 Czechów, a ok. 100 wzięto do niewoli, mieszkańcy stracili też 14 pruskich knechtów w służbie czeskiej. Do końca wojny miasto jest obsadzone załogę biskupią, a ostatecznie biskup Legendorf opowiada się po stronie polskiej.

· 15.09.1461 do Braniewa przybywa uroczyście witany biskup warmiński Paweł Legendorf

· 18.09.-5.10.1461 mieszczanie braniewscy prowadzani przez biskupa Legendorfa oblegają Frombork, gdzie klęskę zadaje im Jan Skalski i w odwecie pustoszy okolicę. W krwawej walce miało zginąć 140 poddanych biskupa, a kolejnych 160 poniosło okrutną śmierć, spalonych żywcem w kościele parafialnym, ponadto 100 miało dostać się do niewoli.

· 29/30.11.1461 nocą Jan Skalski wsparty przez załogi z Pasłęka i Ornety (łącznie 600 ludzi) bezskutecznie próbuje zdobyć Braniewo. W walce tej sam zostaje ranny,wielu napastników ginie, w tym Jan Nosal dowódca orneckiej załogi. Braniewianie biorą też 50 jeńców.

· 15.07.-19.08.1462 nieudane oblężenie liczących 3 tysiące zbrojnych sił braniewskich, biskupich i zakonnych na Frombork. Siłami krzyżacko-biskupimi dowodzą wielki mistrz Ludwik von Erlichsen i biskup Legendorf. Oddział braniewski liczył ok. 300 ludzi.

· 24-29.08.1462 oblężenie Braniewa przez połączone siły Piotra Dunina i Jana Skalskiego. Spalone zostaje Nowe Miasto.

· 15.10.1463 w wielkiej bitwie wodnej na Zalewie Wiślanym po stronie krzyżackiej biorą udział posiłki braniewskie pod przymusem wysłane przez biskupa Legendorfa. Całkowita klęska floty krzyżackiej w starciu z walczącą po stronie Polski flotą gdańsko-elbląską.

· VI.1465 atak zaciężnych elbląskich na przedmieścia Starego Miasta. Braniewianie chcąc ratować zagrożoną własność ruszyli na wroga, ale ponieśli dotkliwą porażkę tracąc 9 zabitych i 5 rannych.

19.10.1466 W wyniku drugiego pokoju toruńskiego Zakon musiał oddać Prusy Wschodnie Polsce. Braniewo przechodzi w posiadanie Korony, w ramach której samodzielność Warmii zostaje bardzo ograniczona.

· 23.07.1467 na zamku biskupim umiera biskup Paweł Legendorf i zostaje pochowany w kościele św. Katarzyny przed ołtarzem. Nie wyklucza się, że mógł zostać otruty przez Krzyżaków za przejście na stronę polską. Jest jedynym biskupem warmińskim, który spoczął w Braniewie.

· 16/17.09.1470 zbuntowani mieszczanie Braniewa pod wodzą rzemieślnika Piotra Konike dokonują pod przymusem zmiany burmistrza i rady miasta, stając po stronie nieuznawanego przez króla Kazimierza Jagiellończyka biskupa Michała Tungen. Spiskowcy jednak zamku nie zdobywają, gdyż strzegła go nieliczna polska załoga dowodzona przez Jan Bażyńskiego.

· 16/17.05.1472 miasto przy pomocy zaledwie 4 ludzi opanowuje biskup warmiński Mikołaj Tungen, zwraca się o pomoc do rady Gdańska. Miasto pozostaje w rękach stosunkowo niewielkiej grupy zwolenników biskupa i przeciwników króla polskiego

· VI.1478 zamek i miasto zajmują wojska krzyżackie wspierające biskupa Tungena. Wybucha „wojna klesza”.

· 24.10.-19.11. 1478 blisko miesięczne oblężenie zajętego przez Krzyżaków Braniewa podczas„wojny kleszej”przez wojska polskie nie daje rezultatu dzięki potężnym obwarowaniom i panującemu głodowi wśród oblegających. Okręty gdańskie i elbląskie blokują ujście Pasłęki uniemożliwiając handel. Polacy dowodzeni przez burgrabiego krakowskiego Jana Białego palą przedmieścia i Nowe Miasto, a następnie odstępują.

· 3.04.1497 na wieść, że biskup Watzenrode chce zaatakować Braniewo mieszczanie wystawiają posterunki i zajmują zamek biskupi. Pogłoska okazała się nie potwierdzoną plotką

· 26.09.1498 przez Braniewo wraz z 600 zbrojnymi przejeżdża Fryderyk Saski – 36. Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego. Wywołało to w mieście wielkie obawy przed kolejną wojną.

· 1511 wobec nieuzyskania od miasta domniemanego zadośćuczynienia finansowego, rycerz-zbójca niejaki Hildebrand Börnwald zaatakował przedmieście, gdzie podpalił kilka budynków.

29/30.08.1517 napad ok. 100 konnych Krzyżaków na przedmieścia Braniewa, powoduje spalenie ok. 50 spichrzy, stodół i domów.

1. 1.01.1520 Braniewo zostaje z zaskoczenia zajęte przez wielkiego mistrza Albrechta von Hohenzollerna, ze względu na swoje znaczenie strategiczne. Albrecht zmusza rajców do złożenia przysięgi wierności. Miasto zostaje dodatkowo ufortyfikowane oraz zasilone artylerią i wojskiem.

· 3.01.1520 krzyżacka załoga Braniewa zostaje wzmocniona o 500 ludzi i artylerię, a dowódcą zostaje Fryderyk von Heydeck.

· 1520 w skład załogi Pasłęka wchodziło 50 mieszczan braniewskich, a w marcu 1520 r. zostali oni zluzowani przez kolejny oddział liczący 130 braniewian.

· 13-28.02.1520 polskie oddziały w sile 1 tys. ludzi podeszły pod mury Braniewa, ale po spaleniu przedmieścia i Nowego Miasta oraz złupieniu okolicy, odchodzą na Frombork. Polacy dość szybko powracają, ale nie podejmują oblężenia, lecz przebywają w okolicy dalej łupiąc pobliskie wsie. Następnie odchodzą w kierunku Pieniężna.

· 14.04.1520 atak polskiej jazdy w sile 200 ludzi na Nowe Miasto, starcie Krzyżaków z Tatarami.

· 7-8.05.1520 ponowny atak oddziałów polskich na Nowe Miasto, które pierwszego dnia zostaje obronione przez wypad załogi Starego Miasta, ale zostaje zdobyte i spalone mimo znacznego oporu załogi ze Starego Miasta. Ginie ok. 100 krzyżackich knechtów i wielu mieszkańców. Pod miastem pozostaje polski oddział Jakuba Sęcygniewskiego z zadaniem pilnowania załogi i odcięcia jej od Królewca.

· 7.07.1520 po nieudanej wyprawie na Królewiec, w drodze powrotnej wojska polskie dotarły pod miasto i rozpoczęły oblężenie.Oblężeniem dowodzi hetman Mikołaj Firlej, a obroną krzyżacką Fryderyk von Heydeck.

· 10-12.07.1520 ostrzał artyleryjski miasta przez Polaków prowadzony jest chaotycznie i nie zagraża murom, natomiast uszkodzono sporo dachów kamienic i udało się zniszczyć punkt obserwacyjny na wieży kościoła św. Katarzyny.

· 14.07.1520 zwycięski wypad krzyżackiej załogi na wojska polskie. Zaskoczeni Polacy tracą 120 ludzi, w tym 2 rotmistrzów i 13 sztandarów. Ostatecznie Krzyżacy wycofują się do miasta, a sztandary wywieszają na wieży kościoła św. Katarzyny.

· VII. 1520 do miasta Pasłęką docierają posiłki w sile 400-500 ludzi pod dowództwem Henryka von Doeberitz.

· 7.07.-3.10.1520 oblężenie Braniewa prowadzą kolejno hetmani Mikołaj Firlej i Janusz Świerczowski. Mimo ogromnej przewagi liczebnej 6-8 tys. Polaków przeciw 500 krzyżakom, świetnie ufortyfikowane miasto znosi ataki. Krzyżacy urządzają „wycieczki” na oblegających, a dowodzenie jest nieudolne. Ostatecznie brak ciężkiej artylerii oraz jesienne opady powodują, że Polacy odchodzą.

· 10.09.1520 dowództwo nad oblężeniem przejmuje kasztelan biecki Janusz Świerczowski

· 1524 W Braniewie rozpoczyna się reformacja. W następnych latach w mieście rozpoczęła się rewolta, której uczestnicy występują przeciwko gromadzeniu kosztowności w Kościele i w klasztorze.

· IV.1525 miasto i zamek po hołdzie pruskim opuszcza załoga krzyżacka.

· 3.06.1525 do Braniewa przybywają trzej komisarze królewscy z 40-osobowym polskim oddziałem. Przyjmują przysięgę wierności Braniewa dla króla Zygmunta I Starego. Królewskim burgrabią zostaje Georg von Preuck.

· VIII.1526 poparcie króla Zygmunta Starego uzyskuje biskup Mauritius Ferber, próbujący zatrzymać reformację. Wprowadzono tzw. Statuty Zygmunta, zmieniające ustrój miasta obowiązujący od 1284 r.

1534 biskup warmiński Maurycy Ferber rozkazał zamknięcie bram, napełnienie fosy i umocnienie murów Braniewa w obawie przed rzekomym atakiem księcia Albrechta (byłego Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego). W liście z 20.04.1534 r. Albrecht przypominał biskupowi, że jest wiernym lennikiem Korony i dodawał, że zapewne komuś zależy na poróżnieniu go z królem.

· 1565 Hozjusz sprowadza jezuitów do Braniewa i osiedla ich w opuszczonym klasztorze franciszkanów. Ich obecność w mieście nie jeden raz będzie przyczyną ataków na miasto początkowo Duńczyków, a następnie Szwedów.

· 13-17.09.1577 podczas konfliktu króla Stefana Batorego z Gdańskiem w Nowej Pasłęce lądują oddziały gdańsko-duńskie i zagrażają rajcom braniewskim zniszczeniem miasta. Zupełnie nie przygotowani do walki Braniewianie zobowiązują się do wypłacenia kontrybucji, oddania 6 łodzi oraz wypędzenia jezuitów. Postawa miasta wywołała gniew króla Stefana Batorego.

· 1587 w czasie bezkrólewia po śmierci Batorego biskup Kromer zarządził mobilizację. Komornictwo braniewskie dostarczało 14 konnych i 11 pieszych. Obywatele miejscy Braniewa musieli posiadać regulaminową broń i być w gotowości do obrony miasta.

· 1610 Stare Miasto miało 265 mężczyzn zobowiązanych do służby wojskowej podzielonych na 5 ordynków i na mniejsze kohorty po 10-12 zbrojnych. Do obrony murów przeznaczono 4 ordynki, a do ratusza 1. Ordynki mogły być powiększone o czeladników, robotników i członków cechów.

· 1613 Braniewo w obawie przed polskimi konfederatami wynajęło do służby 60 muszkieterów.

1626-1635 wojna polsko-szwedzka. Okupacja Braniewa przez Szwedów.

· VI.-VII.1626-przygotowania do wojny ze Szwecją. Powołanie i szkolenie mieszczan, zakup muszkietów i prochu, zgromadzenie prowiantu na 2-3 miesiące itp. Na kapitana oddziałów miejskich wyznaczono Mathiasa Thiel z Nowego Miasta. Łącznie było to 500 mieszczan i najemników. Na pomoc przybywa ok. 500 polskich żołnierzy kapitanów Zeridongo, Butlera, Siatańskiego i Fordy.

· 10-11.07.1626 pod Braniewo nadciągnęły wojska króla Gustawa Adolfa, które wylądowały w Nowej Pasłęce w sile 4 tys. żołnierzy. W walkach na przedmieściach wykazał się największy burmistrz Braniewa Simon Wichmann (1581-1638), który zostaje ranny w walce. Spalone zostaje przedmieście Koźlin. Ostatecznie mające ok. 1000 obrońców i 15 dział miasto poddaje się królowi szwedzkiemu, następuje rabunek mieszkańców i skarbów miasta, w tym biblioteki Collegium Hosianum.

· VII. 1626 – w mieście na stałe pozostaje szwedzki garnizon liczący początkowo 500 żołnierzy. Dowódcą garnizonu jest płk Andreas Erichson.

· XI-XII.1626- z zajętej przez Polaków Ornety wysyłane są podjazdy w kierunku m.in. Braniewa, w połowie grudnia 1626 r. Polacy atakują i zdobywają szwedzki konwój liczący 14 wozów z zaopatrzeniem.

· 1626/1627 zimą dawało się odczuć zubożenie miasta, które musiało żywić i kwaterować 3 kompanie fińskich rajtarów pod ppłk Zachariasem Pauli i 5 kompanii piechoty fińskiej pod płk von Nessa.

· 10/11.06.1627 dzięki pomocy mieszczan braniewskich potajemnie grupa 15 żołnierzy polskich przedostaje się do miasta podkopem do domu Andreasa Meissnera, lecz prawdopodobnie wskutek nieostrożności, zostają oni przedwcześnie zauważeni i zaatakowani. Polacy toczą nierówny bój i próba zdobycia Braniewa przez zaskoczenie jest nieudana. Trzech mieszczan zostaje w okrutny sposób straconych przez Szwedów.

· 11-20.06.1627 obleganie miasta przez wojsko polskie płk Stanisława Rewery Potockiego.

· 21.06.1627 po starciu na terenie Nowego Miasta z oddziałami Gustawa Adolfa Polacy wycofują się do Ornety, pozostawiając duże zapasy furażu i 2 armaty. Szwedzi ruszają za polskimi oddziałami, ale już 29.06.1627 zawracają do Braniewa.

· 29.06.1627 Król Gustaw Adolf opuszcza Braniewo na małym jachcie, a jego żołnierze wywołują duży pożar na Nowym Mieście, gdzie spłonęło 7 stodół ze 100 końmi i wyposażeniem należącym do 6 szwadronów.

· 1629 rozejm polsko-szwedzki w Starym Targu nie przerywa szwedzkiej okupacji Braniewa.

· VI.1629-VI.1630 w skład szwedzkiego garnizonu Braniewa wchodzi liczący ok. 1000 żołnierzy szkocki regiment piechoty MacKay (MacKay’s Regiment of Foote)

1 1632 biskup ustanawia stałą straż na zamku ubraną w czerwone surduty

· 1633-1635 Szwedzi pod rozkazami feldmarszałka Hermana Wrangla budują wokół miasta potężne fortyfikacje ziemne. Obraz tych prac przedstawia plan Pawła Stertzla z 1635 r.

· 3.10.1635 po podpisaniu rozejmu w Sztumskiej Wsi Braniewo zostaje uroczyście na zamku biskupim przekazane Polakom przez Szwedów. Dowódca szwedzki Andrzej Koszkull na dziedzińcu zamkowym wręczył klucze do miasta dowódcy oddziału polskiego Reinholdowi von Rosen, a ten oddał je burmistrzowi Szymonowi Wichmannowi.

· 15-18.02.1636 z wizytą Braniewie przebywał król Polski Władysław IV, który wśród licznych zaszczytów przekazuje miastu 6 dział w miejsce zrabowanych przez Szwedów.

· V.1638 umiera największy burmistrz w dziejach miasta Szymon Wichmann, obrońca Braniewa przed Szwedami. Zostaje pochowany z honorami w kościele św. Katarzyny.

1655 w Braniewie trwają przygotowania do wojny, min. musztra straży, remont murów i zasypanie części szwedzkich szańców. Biskup przysyła na zamek 60 żołnierzy, natomiast stała załoga liczyła 10 żołnierzy.

· IX.1655 na Warmię wkraczają oddziały brandenburskie. Wbrew umowie ze Szwedami przez Braniewo „przewijają się kolejno” oddziały von Waldecka, von Kreutza i von Kalksteina – wszystkie żądają prowiantu i alkoholu

· 18.10.1655 na Starym Mieście pozostaje „tylko” oddział dragonów, rajtarzy piechota stali w Podgórzu, Stępniu i Garbinie

· 12.11.1655 układ w Ryńsku pomiędzy elektorem brandenburskim a stanami pruskimi przewiduje wkroczenia do Braniewa wojsk brandenburskich w sile 100 rajtarów i 100 piechurów do zakończenia wojny, a zamek miał być wolny od zakwaterowania wojska.

· XI.1655 wojska szwedzkie zbliżały się do Warmii, a stosunkowo silne wojska brandenburskie wbrew zobowiązaniom i w zasadzie bez walki, bo tylko po kilku nieznacznych potyczkach, wycofały się do Królewca.

· 3.12.1655 do Braniewa za zgodą króla polskiego wkraczają 3 kompanie liczące 200 żołnierzy brandenburskich pod dowództwem płk Kuriera z regimentu von Siegberga. Uciążliwa okupacja Brandenburgii potrwa do 1663 r.

· 10.01.1656 elektor zwiększył na Starym Mieście garnizon do 3 kompanii rajtarów, 3 kompanii piechoty i 1 kompanii dragonów. W Nowym Mieście i na przedmieściach zakwaterował pułk płk Wallenroda

· 1.02.1656 mimo zobowiązań do miasta wkraczają pododdziały regimentu pieszego Eulenburga pod dowództwem kpt. Stössel. Dowódcą tego powstałego w 1655 pułku jest Jonas Casimir von Eulenburg, oddział jak Infanterie-Regiment Nr. 5 będzie istniał w armii pruskiej do 1806 r.

.· 7.02.1656 komisja elektorska zajmuje zamek biskupi, a urzędujący w nim wójt krajowy Albrecht von Seegut Stanisławski, musiał udać się do Jezioran, wcześniej składając zobowiązanie wierności

· 20.02.1656 Brandenburczycy wywożą z miasta 17 dział i ok. 4000 kul do nich.

· VI.1656 regiment pieszy Eulenburga zostaje zastąpiony przez dragonów płk Ritterfurtha

· VII.1656 Brandenburczycy wbrew umowie ze Szwedami umacniają obwarowania miejskie i szańce ziemne wokół miasta

· VII.1656 dowódca garnizonu płk Ritterfurth rekwiruje broń należącą do mieszkańców.Mieszczanie braniewscy wkrótce dostarczyli: 214 muszkietów, 27 podwójnych hakownic, 6 miotaczy ognia, parę pistoletów, 140 szpad i szabel, 51 spis i 23 piki.

· 1657-1663 w Braniewie stacjonują pododdziały brandenburskiego 2 pułku piechoty pod dowództwem ppłk von Schwerin od 1864r. znanego jako Grenadier Regiment Kronprinz (1. Ostpreussisches) Nr. 1. Łącznie garnizon liczy 3 kompanie piechoty i 4 kompanie jazdy, łącznie ok. 1200 żołnierzy.

· 19.09.1657 pokój w Welawie pomiędzy Brandenburgią i Polską.Elektor miał zwrócić biskupowi Warmię, zachowując jednak do zakończenia wojny Braniewo, co miało zabezpieczyć miasto przed wtargnięciem Szwedów. W mieście miał stać garnizon brandenburski w sile 800 żołnierzy

· II.1659 w Braniewie i okolicach skoncentrowały się silne oddziały brandenbursko-pruskie ze względu na spodziewane zagrożenie ze strony powracającej armii szwedzkiej

· 1659 brandenburski 2 pułk piechoty von Schwerina bierze pod Braniewem udział w walce ze Szwedami

· 3.05.1660 mimo pokoju w Oliwie Brandenburczycy pozostają w Braniewie, choć mieszczanie z radości niszczą przedwcześnie ich magazyny wojskowe.

· III.1662 Elektor dowiedział się, że Polacy chcą szturmem odbić miasto, dlatego wzmocnił dodatkowo stacjonujący w Braniewie garnizon. Dowódca brandenburski płk Hiller kazał wzmocnić szańce przed miastem i rygorystycznie ściągał zaległe kontrybucje, grożąc nawet burmistrzowi plutonem egzekucyjnym

· 17.10.1663 zakończyła się ośmioletnia okupacja Braniewa. Wymarsz oddziałów brandenburskich. Na kilka lat wkraczają oddziały polskie.

· XI.1665-II.1666 w związku z zamieszkami w Polsce w Braniewie stały oddziały polskie w sile 2 kompanii

· XII.1666-V.1667 w Braniewie stacjonowało 118 polskich dragonów

· 1674 Nowe Miasto sprzedało teren swojej strzelnicy wojskowej, rezygnując tym samym z ćwiczeń wojskowych

· I.1679 Wielki Elektor zwrócił się do Rady Miasta z propozycją wojskowej ochrony przed armią marszałka Horna, ale rada odpowiedziała, że nie potrzebuje żadnej ochrony. Wojsko brandenburskie przeszło po zamarzniętej Pasłęce, a przez miasto przepuszczono jedynie Wielkiego Elektora ze świtą.

· 1697 Braniewo odwiedził Car Rosji Piotr I późniejszy zwycięzca Wielkiej Wojny Północnej.

X XII.1697 na krótko do Braniewa wkraczają oddziały polskie i saskie.

· 1700-1715 wojna północna. Braniewo jest wielokrotnie zajmowane przez różne armie.

· 1701 przez Braniewo maszerują dwukrotnie oddziały saskie, najpierw do Inflant, a później w odwrocie po klęsce zadanej przez Szwedów.

· 1702-1706 w Polsce ma miejsce wojna domowa pomiędzy Stanisławem Leszczyńskim a Augustem II Mocnym

· X.1702-wiosna 1703 na okres jesieni i zimy ponownie wkraczają oddziały saskie.

· 1703 Braniewo zostaje zajęte przez oddziały brandenburskie.

· 27.12.1703 Braniewo zostaje zajęte przez 7000 Szwedów, a Brandenburczycy wymykają się inną bramą bez walki. Król Karol XII ma swoją siedzibę w Kamiennym Domu. Ma miejsce ponowne spustoszenie miasta, panuje głód i epidemia dżumy.

· VI.1704 wymarsz szwedzkiego garnizonu, od tego momentu Braniewo jest miastem wolnym od stałych garnizonów co naraża miasto na najazdy różnych grup walczących stron.

· 1705-1709 pod miastem grasują różne oddziały szwedzkie, saskie, litewskie i polskie będąc utrapieniem mieszkańców Braniewa i okolic

· 4.05.1707 potyczka pod Braniewem oddziału polskiego Zygmunta Rybińskiego i szwedzkiego pod komendą Glasa Eckenblata. Polska grupa zostaje rozbita, a część wzięta do niewoli.

· XI.1709 w wyniku klęski Karola XII pod Połtawą oddziały szwedzkie opuszczają Warmię, a do Braniewa wkracza saski oddział dragonów Böhmera.

1 1713 do Braniewa wkracza 900 żołnierzy rosyjskich

· sierpień 1723 porwanie przez wojsko pruskie podróżującego z Elbląga braniewskiego mieszczanina Jana Sahla. Został on wcielony siłą na 2 lata do wojska pruskiego, a przypadek ten bardzo wzburzył mieszkańców Braniewa.

1733-1735 wojna o sukcesję na tronie polskim między Augustem III Sasem i Stanisławem Leszczyńskim. W konflikt międzynarodowy zamieszana jest Warmia i Braniewo.

· 14.04.1734 wkroczył do Braniewa niewielki oddział rosyjski pod dowództwem kapitana Kasturina, który miał zabezpieczać transport artylerii i wojsk pod oblężony Gdańsk.

· 17.04.1734 podjęta przez polski oddział Sebastiana Mełdzyńskiego próba zdobycia Starego Miasta była bezskuteczna, natomiast ponownie zajęte zostało Nowe Miasto. Pod Braniewem oddział polski zostaje pokonany i wycofuje się do Ornety.

· 1735 na Warmię wkraczają ponownie oddziały rosyjskie. W Braniewie stacjonuje 500 żołnierzy pod dowództwem generała de Birona. Siły te dwukrotnie zwyciężają pod Braniewem wojska konfederatów polskich i litewskich, w jednej z potyczek biorą 100 jeńców.

· 1736 późnym latem już za panowania Augusta III Sasa, który zwyciężył w wojnie domowej, Rosjanie opuścili Braniewo. Miasto zostały bardzo dotknięte kosztami ich zakwaterowania i różnych kontrybucji.

· 1744 podczas przemarszu przez Braniewo pruskich pułków tj. Infanterie-Regiment Nr. 16 von Flanss oraz Dragoner-Regiment Nr. 6 Alt-Möllendorff zdezerterowało z nich dwóch wcielonych przymusowo Polaków: Jakub Zimmermann i Antoni Pstrokoński, a ukryli ich mieszkańcy Braniewa Sprawa wywołała ostry spór władz pruskich i warmińskich.

· 1756-1762 podczas tzw. wojny siedmioletniej do Braniewa wkraczają oddziały brandenburskie i rosyjskie.

· III.1758 przemarsz przez miasto 24 tys. żołnierzy rosyjskich

· XI.1760 wkroczenie oddziałów rosyjskich pod dowództwem gen. Wołchońskiego

· V.1761 wymarsz oddziałów rosyjskich z miasta

25-27.05.1772 do miasta wkroczył Infanterie-Regiment Nr. 2 von Stutterheim, z którego 1000 ludzi zakwaterowano na Starym, a 500 na Nowym Mieście. Oddział ten w latach 1657-1663 stanowił garnizon Braniewa, a w latach 1819-1821 oraz 1826-1828 pojawi się ponownie już jako 1. Ostpreussisches Infanterie-Regiment (późniejszy Kronprinz)

15.06.1772 do Braniewa wkracza 5 pruskich kompanii ze stacjonującego w Królewcu Granisonregiment No. II von Sydow dowodzonych przez oberstwachmaistra Brauna. Pruski dowódca zażądał kluczy do miasta, urządził wartownię przy ratuszu oraz próbował narzucić ceny na produkty. Rozpoczęła się nieformalna okupacja miasta przez wojsko pruskie.

13.08.1772 pruski dowódca Braun organizuje ośrodek szklenia rekrutów w Braniewie, do którego sprowadza z okolicy 300 rekrutów. Ze względu na liczne przypadki dezercji Prusacy wystawiają warty w bramach miejskich.

13.09.1772 do Braniewa w asyście 200 żołnierzy przybywa dwóch pruskich urzędników, którzy przekazują burmistrzowi patent króla Fryderyka II informujący o włączeniu Braniewa i Warmii do Królestwa Prus.

1772 I rozbiór Polski. Decyzją władz pruskich następuje połączenie Starego i Nowego Miasta w jeden organizm miejski.·

· 1772-1819 w miejscu dawnej łaźni biskupiej funkcjonuje lazaret wojskowy

· 1773 Braniewo staje się miastem garnizonowym, ziemia przynależna do zamku biskupiego przeznaczona zostaje na poligon wojskowy i taki stan trwa do roku 1830.

1.06.1773 r. w Braniewie głównie z rekrutów pochodzących z Warmii rozpoczyna się formowanie Füsilier-Regiment Nr. 53 von Luck. Pułk będzie stacjonował do 1793 r. pod dowództwem płk Kacpara Fabiana von Luck. Dowódcami garnizonu są kolejno: Wilhelm Heinrich Goltz(1780), Wilhelm Schwerin(1784), Karl Raumer (1785), Franz von Favrat (1786-1794)

· 1775 przez miasto przejeżdża wracając z podróży po Europie carewicz Paweł I Romanow, był eskortowany przez kawalerię z Braniewa do Heiligenbeil (zapewne był to okazjonalnie wystawiony oddział konny, gdyż w Braniewie nie było wówczas kawalerii)

· VII.1778-V.1779 braniewski garnizon bierze udział w wojnie o sukcesję bawarską (Bayerischer Erbfolgekrieg) tzw. wojnie kartoflanej między Austrią a Prusami i Saksonią. Udział w wojnie staje się kompromitacją dla pułku.

· 18.01.1779 władze miasta Bystrzyca Kłodzka zapraszają na bal całą kadrę 53 pułku, jest to podstęp, a niespodziewany atak kawalerii austriackiej powoduje, że większość oficerów i kilkuset żołnierzy dostaje się do niewoli

· 1783 władze wojskowe zażądały urządzenia w mieście toalet publicznych, wkrótce powstało 6 na Starym i 3 na Nowym Mieście

· 1784 przepływ ludzi między Starym a Nowym Miastem jest nadzorowany przez pruskie wojsko, które obsadziło bramy miejskie.Jednak dowódca garnizonu hrabia von Schwerin ostatecznie likwiduje wartę przy Bramie Młyńskiej, natomiast zachowuje posterunki na wylotach do Królewca i Pieniężna.

· 1786 zapadła decyzja o rozbiórce wartowni i wzniesieniu nowych, przy czym „do dyspozycji” wojska oddano górne partie odcinka muru obronnego od Bramy Górnej do Wieży Kleszej.

· 1786 Ewangelicka gmina cywilna i wojskowa zajmuje nowomiejski ratusz przebudowany na kościół.

· 1787 na ulicy Langgasse 31 zbudowano główną wartownię garnizonu

· 7.04.-15.10.1790 braniewski 53 pułk piechoty uczestniczy w tzw. „marszu na Śląsk” (Marsch nach Schlesien), czyli wykonanej przez Prusy demonstracji siły wobec Austrii.

· 16.04.-15.07.1791 braniewski 53 pułk piechoty uczestniczy w akcji demonstracyjnej przeciw Rosji (Aufmarsch gegen Russland), w której Prusy współdziałają z Polską.

· 1791 w mieście stacjonuje depot-bataillon Infanterie-Regiment Nr. 14 Besser (batalion zapasowy 14 pułku piechoty)

· VI-XI.1794 udział 53 pułku piechoty w wojnie przeciw Polsce, czyli likwidacji Insurekcji Kościuszkowskie. Po powstaniu pułk nie powraca już do Braniewa.

1796-1815 w Braniewie z przerwami stacjonują pododdziały 16 pułku piechoty (16 Infanterie-Regiment) generała Otto Friedricha von Dierecke. Garnizon składa się z 1 i 2 batalionu, natomiast 3 batalion stał w Młynarach, a grenadierzy w Pasłęku.

· 19.11.1805-11.03.1806 16 Pułk Piechoty uczestniczy w marszu na Śląsk w związku z wojną Austrii i Rosji z Francją

· VII.1806 wymarsz pułku do Bydgoszczy

· 3.09.1806-26.5.1807 I i II bataliony 16 pułku wchodzą w skład załogi twierdzy Gdańsk i bierze udział w obronie podczas francuskiego oblężenia

· 20-21.03.1807 III batalion 16 pułku bierze udział w nieudanej próbie obrony Mierzei Wiślanej

· X.1806-VI.1807 wojna Francji z Prusami i Rosją

· 1806 braniewski garnizon tj. 16 pułk piechoty wyrusza na wojnę, bierze udział w kilku bitwach, w tym m.in. pod Pruską Iławą w dniu 8.02.1807 r. Następnie wchodzi w skład załogi Gdańska w dniach 10.03.-26.05.1807 r.

· 23.01.1807 z miasta wycofuje się oddział pruski generała Roquette, a na krótko wkraczają oddziały francuskie żądając kontrybucji. Ze względu na zagrożenie odcięciem od sił głównych szybko wycofują się w kierunku na Pasłęk.

· 10.02.1807 do Braniewa dociera brygada lekkiej kawalerii generała Dursonela, która po kilku dniach cofa się do Elbląga.

· 23.02.1807 miasto zostaje zajęte przez pruska brygadę płk Maltzahna oraz batalion 2 pułku huzarów mjr La Roche-Aymon.

· 24.02.1807 na przedmieściach ma miejsce starcie francuskiego 2 pułku huzarów z pruskim 5 pułkiem huzarów. Potyczka przechodzi do legendy w obu formacjach. 2 pułk huzarów istnieje do dziś w armii francuskiej, a jego 6 szwadron nosi nazwę Braunsberg.

· 25.02.1807 miasto zostaje zajęte przez prusko - rosyjski „korpus” generała Plötza, oddziały rozmieszczone zostają w mieście i okolicznych wioskach.

· 26.02.1807 Bitwa o Braniewo. Na oddziały prusko-rosyjskie uderza wzmocniona dywizja generała Duponta, łącznie 4 pułki piechoty i 3 pułki kawalerii. Francuzi uderzają dwoma kolumnami początkowo na Zawierz i Stępień, a następnie na Braniewo. Prusacy ponoszą klęskę, cofając się przez Nowe Miasto, na Gronowo i Heiligenbeil. Straty sprzymierzonych ponad 800 zabitych i jeńców, natomiast francuskie 200 głównie rannych.

· 28.02.1807 generał Dupont rozkazuje spalić oba mosty na Pasłęce.

· 3-5.03.1807 z rozkazu Napoleona ma miejsce ofensywa francuska, zajęte zostaje Nowe Miasto i na krótko Gronowo.

· marzec-maj 1807 Francuzi w Nowym Mieście wykonują poważne prace fortyfikacyjne związane z budową umocnionego przyczółka na Pasłęce. Powstają dwa silne bastiony oraz linia okopów umocniona zasiekami, odbudowane są oba mosty, a w pracach uczestniczy kilkuset braniewian. W związku z budową fortyfikacji rozebrano 46 domów. Mniej poważne prace trwają też na Starym Mieście. Walki ustają ograniczając się jedynie do potyczek patroli.

· 5-8.06.1807 wznowienie walk i wymiana ognia wzdłuż linii Pasłęki, a następnie atak francuski z przyczółka w Nowym Mieście w kierunku Gronowa

· 12.06.1807 wymarsz dywizji Duponta pod Frydland, w Braniewie pozostaje oddział pułkownika Boudinhon w sile batalionu piechoty , szwadronu jazdy i 2 dział.

· 9.12.1807 wymarsz francuskiego garnizonu z Braniewa

17.12.1807 do Braniewa powraca pruski 16 pułk piechoty.

7.09.1808 w ramach reformy armii pruskiej 16 pułk zostaje przemianowany na 4. Ostpreussisches Infanterie-Regiment.Pododdziały tego pułku stacjonują w Braniewie i Kętrzynie do 1815 r.

1808-1809 w Braniewie stacjonuje batalion fizylierów 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich, ten sam oddział będzie stacjonować w mieście w latach 1817-1848 oraz 1893-1912

1809 w Braniewie powstaje liczący 63 członków Tungenbund (Związek Cnoty) pruskie stowarzyszenie naukowe, które w rzeczywistości dążyło do podniesienia ducha narodowego i zrzucenia jarzma francuskiego

16.12.1809 z okazji powrotu króla Prus Fryderyka Wilhelma III do Berlina na runku Starego Miasta odbyła się defilada garnizonu.

· 1811 – zamek biskupi zostaje przeznaczony na cele szkolne

12.06.1812 przez Braniewo przejeżdża Cesarz Francuzów Napoleon. Zatrzymał się na krótko przy ratuszu, wysłuchał dzwonu rozbrzmiewającego z kościoła św. Katarzyny.

· VI.1812 przemarsz armii francuskiej przez Braniewo rozpoczyna się II wojna polska z Rosją. Przez miasto maszeruje m.in. 7 niemiecko-polska dywizja tzw. dywizja gdańska. W skład dywizji wchodzą 3 polskie pułki, a dowódcą jest francuski generał Grandjean.

· 6-8.01.1813 do Braniewa docierają resztki X korpusu francuskiego marszałka Macdonalda, wraz z oddziałami polskimi z wspomnianej wcześniej 7 dywizji Grandjeana. Oddziały wypoczywają w mieście, przez jakiś czas rozpatrywana jest nawet obrona na linii Pasłęki, ostatecznie wycofują się do Gdańska.

· 9.01.1813 tuż za wycofującym się korpusem francuskim do Braniewa wkraczają owacyjnie witani rosyjscy kozacy generała Rydygiera.

· 1814 w Braniewie powstają oddziały samoobrony (Landwehr) i pospolitego ruszenia (Landsturm). Landswehr w sile 99 piechurów i 17 kawalerzystów bierze udział w oblężeniu Gdańska, natomiast Landsturm liczy 207 ludzi zorganizowanych w 1 szwadron jazdy, 1 kompanię strzelców i 4 kompanie piechoty.

1817-1819 wmieście stacjonuje batalion fizylierów –2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich

1 1819-1821 w Braniewie stacjonuje batalion fizylierów 1 Pułku Piechoty (1. Ostpreussisches Infanterie–Regiment) od 1864r. znany pod nazwą Grenadier Regiment Nr. 1 Kronprinz. Oddział ten w latach 1657-1663 stanowił załogę Braniewa jako brandenburski 2 pułk piechoty von Schwerin

· 1821-1823 wmieście stacjonuje II batalion – 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich

· 1822 budowa lazaretu wojskowego (przy obecnej il. Królewieckiej)

· 1823-1826 wmieście stacjonuje batalion fizylierów – 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich. Dowódcą batalionu fizylierów w latach 1819-1828 mjr Drygalski

· 25.06.1825 grupa 8 mieszkańców Braniewa utworzyła gildię strzelców (Schützengildie), która miała kontynuować tradycje dawnego bractwa kurkowego, ćwicząc i propagując strzelectwo. Bractwo przestanie istnieć w 1945 r.

· 1826-1828 ponownie w Braniewie stacjonuje batalion fizylierów 1 Pułku Piechoty (1. Ostpreussisches Infanterie–Regiment) w obu przypadkach dowodzony przez mjr Rosenberg-Gruszczynskiego

· 1828-1830 wmieście ponownie stacjonuje II batalion – 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich, w obu przypadkach dowódcą jest ppłk de la Chevallerie

· 1830-1848 wmieście stacjonuje batalion fizylierów – 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich.Dowódcą batalionu fizylierów w latach 1829-1839 jest mjr von Suchten, w latach 1840-1845 mjr Cusserow oraz w latach 1845-1848 mjr von Hoffmann

· 1830 ćwiczenia wojskowe odbywały się odtąd na placu ćwiczeń wytyczonym przy Stadtpark (obecny Plac Wolności).

· 18.08.1835 uroczyście obchodzono 150-lecie utworzenia pułku 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich i z tej okazji sztandar batalionu fizylierów udekorowany został świecką wstęgą z napisem „utworzony 1685” (Säkular-Fahnenbänder „Errichtet 1685”).

· 9.09.1840 fizylierzy uczestniczyli w powitaniu króla Prus Fryderyka Wilhelma IV, który odwiedził miasto wraz z małżonką Elżbietą

22.03.1848 w czasie Wiosny Ludów w Braniewie powstaje straż obywatelska licząca 800 ludzi, uzbrojonych w 400 karabinów kapiszonowych. Dowódcą straży jest inspektor budowlany Augustin Bertram

· 26.04.1848 po blisko 31 latach miasto opuszcza batalion fizylierów 2. Ostpreussisches Infanterie-Regiment Prinz Heinrich, a mimo trwających rozruchów w Niemczech przez kilka tygodni w Braniewie nie ma wojska.

· 30.04.1848 w Braniewie wybuchają rozruchy robotnicze, które zostają zbrojnie zlikwidowane przez Straż Obywatelską. Wśród demonstrantów jest kilku zabitych i wielu rannych, 30 zostaje aresztowanych.

· 5.05.1848 do Braniewa przybywa wydzielony oddział kętrzyńskich jegrów w sile 40 żołnierzy pod dowództwem por. von Tippelskirch

· 25.09.1848 uroczyste wkroczenie 1 Batalionu Jegrów do Braniewa na czele z mjr von Wobeser dowódcą batalionu w latach 1847-57.

1848 braniewski batalion jegrów bierze udział w likwidacji rozruchów w Dobrym Mieście.

· 1848-1884 w Braniewie stacjonuje 1 batalion jegrów 1. Jäger-Bataillon przybyły z Kętrzyna, była to specjalna formacja strzelców wyborowych złożona m.in. z myśliwych i leśników. Oddział ma charakterystyczne zielone mundury z czerwonymi elementami przy kołnierzykach i rękawach. Kolejnymi dowódcami są: mjr von Falkenstein (1857-61), mjr von Schefflerr (1861-66), mjr von Sommerfeld (1866-69), mjr von Plötz (1869-71), mjr von Treskow (1871-79), mjr Martens (1879-80), mjr von Oidtmann (1880-84).

· 1.08.1853 wizytujący Braniewo król Prus Fryderyk Wilhelm IV odbiera defiladę 1 batalionu jegrów

· 14.06.1854 uroczyste powitanie na dworcu króla Fryderyka Wilhelma IV z udziałem 1 batalionu jegrów

· 1860 jegrzy budują w Lesie Miejskim strzelnicę wojskową

· 4.08.1860 1 batalion zmienia nazwę na Ostpreußisches Jäger-Batl. Nr. 1 (1 Wschodniopruski Batalion Jegrów)

· 1863-1864 1 batalion jegrów ochrania granicę z Rosją w czasie powstania styczniowego

· 1866 1 batalion jegrów z Braniewa (Ostpreußisches Jäger-Bataillon Nr. 1) uczestniczy w wojnie Prus z Austrią w składzie 1 dywizji piechoty należącej do I Korpusu Armijnego. Bierze udział w walkach pod Tratenau (27.06.1866), Königgrätz- Sadową (3.07.1866) i Tobitschau (15.07.1866). Na cześć poległych i zmarłych 27 żołnierzy batalionu w Lesie Miejskim odsłonięty zostaje pomnik.

· 21.09.1866 w wielkiej paradzie zwycięstwa w Berlinie braniewski 1 batalion jegrów reprezentowała delegacja ze sztandarem jednostki w składzie 1 oficer, 5 podoficerów i 57 jegrów

· 1870-1871 braniewski batalion jegrów bierze udział w wojnie Prus z Francją uczestnicząc w kilkunastu bitwach i starciach, m.in. krwawej bitwie pod Colombey, a także pod Metz i Amiens.

· 14.08.1870 w krwawej bitwie pod Colombey-Nouilly ginie 83 żołnierzy 1 batalionu jegrów

14.08.1874 w 4-rocznicę bitwy pod Colombey na Rynku Przedmiejskim (dzisiejszym Pl. Piłsudskiego) wzniesiony zostaje pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnie prusko-francuskiej 1870-1871, w której uczestniczył braniewski batalion jegrów (Jäger-Bataillon Nr.1). Pomnik miał uczcić 96 braniewskich jegrów poległych w tej wojnie. Na pomniku wyryto nazwiska wszystkich poległych żołnierzy, w tym 4 oficerów, 1 chorążego, 6 podoficerów i 83 strzelców

· 1874-1878 rozbiórka zamku biskupiego i wzniesienie całkiem nowych obiektów tzw. szkoły zamkowej.

· 1883 odsłonięto w Lesie Miejskim kolejny obelisk poświęcony braniewskim jegrom i ich udziałowi w akcji przeciwpowodziowej na Wiśle

· 1.04.1884 po 36 latach 1 batalion jegrów z Braniewa zostaje przeniesiony do Olsztyna, a protest mieszkańców zagraża nawet obchodom 600-lecia Braniewa

1893-1912 w Braniewie stacjonuje batalion fizylierów z 3 Pułku Grenadierów Króla Fryderyka Wilhelma I - Füssillier-Bat. Grenadier-Regiment König Friedrich Wilhelm I (2. Ostpreussisches)Nr. 3. Batalion ten stacjonował wcześniej w Braniewie w latach 1817-1848

· X.1898 wybudowanie koszar wojskowych na ul. Moniuszki (wówczas Rodelshöferstrasse).

1912 wizyta w Braniewie szefa 3 pułku grenadierów tj. cesarza Niemiec Wilhelma II Hohenzollerna w 1912 r. i z tej okazji batalion fizylierów przeprowadził defiladę.

· 1912-1914 w mieście w koszarach przy obecnej ul. Moniuszki stacjonuje III batalion 5. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr.148 (pułk powstał 1897 w Szczecinie)

· 1914 Wybuch I wojny światowej, powołanie ok. 350 uczniów gimnazjum do wojska. Ponad 3000 Braniewian zostało żołnierzami – czyli co czwarty mieszkaniec. Poległo co najmniej 300-400.

· 1914 – w Braniewie zostaje sformowany batalion zapasowy rezerwowego pułku piechoty Nr. 59 (Ersatz-Bataillon Reseve-Infanterie-Regiment Nr. 59)

· 2.08.1914 w Braniewie powstają dwa bataliony Landsturmu (samoobrony): Landsturm-Infanterie-Batl. Braunsberg I i Landsturm-Infanterie-Batl. Braunsberg II. 1 Batalion w latach 1915-1918 wchodzi w skład garnizonu Grodna

· 6.06.1915 z2. Landsturm-Infanterie-Bataillon Braunsberg zostaje utworzony I.Bataillon Landsturm-Infanterie-Regiments Nr.20

· 11.11.1915 w Braniewie sformowany zostaje kolejny 3. Landsturm-Infanterie-Bataillon Braunsberg., który pozostał w mieście jako garnizon, ale pojedyncze kompanie były wydzielane do innych zadań

· 1914-1915 w Braniewie powstaje oddział samoobrony Landsturm-Infanterie-Batl. Braunsberg II

· 1914-18 w braniewskich koszarach przy ul. Moniuszki działa szpital wojskowy, w mieście funkcjonuje jeszcze parę innych lazaretów i szpitali, w tym w Szkole Zamkowej na 200 łóżek.

· 1914-1918 braniewski 3 batalion z 148 pułku piechoty walczy w składzie 74 brygady piechoty, 41 dywizji i XX korpusu armijnego.

1933 Hitler obejmuje władzę Niemczech. Narodowy-nacjonalistyczny socjalizm przynosi wiele niekorzystnych zmian także dla miasta Braniewa.

· 22.10.1933 przy fosie odsłonięty zostaje pomnik ku czci poległych w I wojnie światowej mieszkańców Braniewa. Projekt wykonał W. Weyrauch, a tablice i figury z brązu Georg Fugh z Pieniężna.

1.10.1934 na bazie 1 Pułku Artylerii (pruskiego) sformowany zostaje IV. Dywizjon 21 pułku artylerii (IV. Abteilung Artillerie-Regiment 21), który z dniem 15.10.1935 zmienił nazwę i wszedł jako I. Dywizjon w skład 57 pułku artylerii

1.10.1934 w Braniewie na bazie batalionu 3 Pułku Piechoty Reichswehry powstaje III Batalion Piechoty 24 Pułku Piechoty w Elblągu.

15.10.1935 do Braniewa przeniesiony zostaje sztab 24 Pułku Piechoty, a nowy I Batalion powstaje na bazie wcielonej Policji Krajowej (Landspolizei)

· 1935 Wprowadzenie obowiązku służby wojskowej spowodowało, że Braniewo staje się silnym miastem garnizonowym. Wzniesione w 1898 r. koszary przy ul. Moniuszki zmieniły swoje przeznaczenie i przemianowane zostały na szkołę dla przywódców służby pracy.

lata 30-te Zbudowano nowe koszary przy ulicach Mallzstrasse (obecnie Sikorskiego) i Yorckstrasse (obecnie Aleja Wojska Polskiego)

16.08.1939 na bazie sztabu i II batalionu 24 pułku piechoty w Braniewie sformowany zostaje ćwiczebny 176 pułk piechoty (Übungs-Regiment), kolejne dwa bataliony formowane są w Elblągu i w Morągu. Dowódcą zostaje ppłk Robert Sattler mieszkający w Braniewie. Pułk bierze udział w kampanii przeciwko Polsce w składzie 61 dywizji piechoty.

Z· 26.08.1939 w Braniewie zmobilizowany zostaje VII/I batalion strzelców krajowych (Landesschützen-Bataillon VII/I) składający się ze sztabu i 4 kompanii. Batalion trafia od 15.03.1940 do 662 Pułku Piechoty jako III batalion.

· 26.08.1939 zmobilizowany zostaje 24 Zapasowy Batalion Piechoty (Infanterie-Ersatz-Bataillon 24). W grudniu 1939 wejdzie w skład 336 Pułku Piechoty jako III batalion.

· 15.07.1941 do Braniewa przeniesiony zostaje 21 Zapasowy Pułk Piechoty (Infanterie-Ersatz-Regiment 21). Następnie zostaje włączony do 151 Dywizji

· 30.09.1942 z Pasłęka do miasta przeniesione zostają: 1 Zapasowy Batalion Strzelców Krajowych i 1 Szkolny Batalion Strzelców Krajowych(Landesschützen-Ersatz-Bataillon 1 i Landesschützen-Ausbildungs-Bataillon 1). Od 31.03.1943 jednostki wracają do Pasłęka.

1.06.1943 w Braniewie sformowany zostaje Zapasowy Pułk Grenadierów 161 (Grenadier-Ersatz-Regiment 161)

16.10.1944 w Braniewie powstaje pierwszy batalion Volkssturmu - I./Volkssturm Bataillon Braunsberg. Dowódcą jest mjr Franz Grunenberg – braniewski adwokat i notariusz, a w latach 1955-1964 przewodniczący Braunsberger Kreisgemeinschaft.

XII.1944 do Braniewa trafia 1 Szkolny Zapasowy Batalion Grenadierów (Grenadier-Ersatz- und Ausbildungs-Bataillon 1). W lutym 1945 uczestniczy w walkach w pobliżu miasta.

· 24-25.01.1945 improwizowany oddział braniewski dowodzony przez płk Pfeiffera miał rozbić sowiecki batalion pod Stępniem

26-27.01.1945 do walki rusza braniewski oddział Volkssturmu.

· 29.01.1945 komendantem obrony Braniewa zostaje mjr Kluth, wcześniej szef biura meldunkowego Wehrmachtu

3.02.1945 pierwsze naloty lotnictwa radzieckiego.

· 5.02.1945 ciężki nalot na miasto, następne mają miejsce w dniach 9, 15 i 20.02. oraz 7 i 18.03.1945 r.

· 22.02.1945 władze niemieckie wydają rozkaz ewakuacji ludności cywilnej przez zamarznięty Zalew Wiślany.

· 13.03.1945 rusza ofensywa Armii Radzieckiej.

· 16.03.1945 ostatnim komendantem obrony Braniewa zostaje kpt. Dannenberg

· 19.03.1945 oddziały niemieckie wycofują się z Braniewa w kierunku Heiligenbeil, niszcząc przedtem wieżę kościoła św. Katarzyny i most na ul. Długiej.

· 20.03.1945 Braniewo zostaje zajęte przez Armię Radziecką.

· 7.07.1945 radziecki dowódca garnizonu major Czernikow przekazuje miasto władzom polskim.

· 1945 powstaje 22 Komenda Odcinka Braniewo jako samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza.

· 1945 przy ul. Elbląskiej w Braniewie założony zostaje cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej, an którym spoczywa 31217 żołnierzy. Jest to największy cmentarz wojenny w Polsce i jeden z największych w Europie.

· 1945 powstaje Rejonowa Komenda Uzupełnień

· XII.1945 Braniewo zostaje opuszczone przez ostatnie oddziały radzieckie.

· XII.1946 w Braniewie powstaje Powiatowy Sztab Ochrony Wyborów

1948 na bazie 22 Odcinka WOP sformowano 3 Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza z 4 strażnicami

· IV.1949 z Elbląga do koszar przy ul. Sikorskiego marszem pieszym dociera 55 Elbląski Pułk Piechoty

· 16.06.1949 55 Elbląski Pułk Piechoty zostaje przeformowany na 55 Zmotoryzowany Pułk Piechoty (JW. 3234)

· 1949 do miasta zostaje skierowana Wojskowa Orkiestra Garnizonowa z Gdańska, która siedzibę miała w koszarach przy ul. Sikorskiego i do 1996 r. będzie wizytówką braniewskiego garnizonu

· 1949 w budynku przy ul. Sikorskiego powstaje Garnizonowy Klub Oficerski (tzw. „kasyno” funkcjonować będzie do 1990 r.)

· 28.02.1950 sformowany zostaje 1 Samodzielny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2718)

·· 12.06.1950 sformowano w Braniewie 19 Pułk Moździerzy (JW.2400), najprawdopodobniej w koszarach przy ul. Aleja Wojska Polskiego

12.06.1950 55 Zmotoryzowany Pułk Piechotyzostaje przemianowany na 55 Pułk Zmechanizowany (JW. 3234)

· 12.06.1950 sformowana zostaje również 2 Składnica Przechowywania i Konserwacji Wozów Bojowych (JW.3307)

· 1.01.1951 1950 3 Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza został przeformowany na 191 Batalion WOP

· 1951 powstaje również istniejąca do dziś Wojskowa Administracja Koszar

· 1951 powstaje 3 Wojskowa Komenda Rejonu Kolejowego

· V.1951 19 Pułk Moździerzy zostaje przeniesiony do Malborka

· 17.05.1951 sformowany zostaje 29 Samodzielny Szkolny Batalion Artylerii Pancernej (JW.2143) podporządkowany bezpośrednio Dowódcy Pomorskiego OW

· Jesień 1951 rozformowanie 1 Samodzielnego Batalionu Artylerii Pancernej (JW.2718)

· X.1951 sformowana zostaje 54 Garnizonowa Piekarnia Wojskowa

· 10.04.1952 w koszarach przy ul. Moniuszki powstaje Szkoła Podoficerska Łączności WOP, która szkoliła specjalistów morskich dla WOP

· V.1952 rozformowanie 191 Batalion WOP

· IX.1952 sformowanie 63 Pułku Zmechanizowanego

· IX.1952 w koszarach przy Al. W.P. sformowany zostaje 14 Pułk Artylerii Pancernej (JW.1763)

· 1952 w Braniewie powstaje Szkoła Podoficerska Łączności WOP

· 1952 przeniesienie 29 Samodzielnego Szkolnego Batalion Artylerii Pancernej (JW.2143) do Sztumu

· 1953 powstaje Wojskowa Pralnia Garnizonowa

· 1954 2 Składnica Przechowywania i Konserwacji Wozów Bojowych (JW.3307) zostaje przeformowana na 2 Centralną Bazę Rezerw Wozów Bojowych i Specjalnych

19.09.1955 14 Pułk Art. Panc. zostaje przeformowany na 30 Batalion Czołgów i Artylerii Panc.

XI.1955 rozformowano 63 Pułk Zmechanizowany.

· 20.12.1955r. utworzony zostaje 57 Batalion Medyczno-Sanitarny (JW.1336)

· 1956 rozformowanie 3 Wojskowej Komendy Rejonu Kolejowego

· 2.04.1957 z dotychczasowego 30 Batalionu Czołgów i Artylerii Pancernej w koszarach przy Alei W.P. sformowany zostaje 14 Pułk Czołgów Średnich (JW.1763).

· 22.07.1958 55 Pułk Zmechanizowany otrzymuje sztandar ufundowany przez społeczeństwo Braniewa. Sztandar odebrał ówczesny dowódca pułku ppłk Czesław Kowalczyk (1957-1960)

· XI.1958 z Dziwnowa do Braniewa przeniesiony zostaje 46 Dywizjon Artylerii Haubic (JW.3510)

· · XI.1958 Szkoła Podoficerska Łączności WOP zostaje przeniesiona do Zgorzelca

· 29.01.1959 Braniewo i jednostki wizytuje ówczesny Minister Obrony Narodowej gen. broni Marian Spychalski

· 15.03.1959 nadanie sztandaru 14 Pułkowi Czołgów Średnich ufundowanego przez społeczeństwo Braniewa sztandar odebrał ówczesny dowódca pułku ppłk Stefan Goldfarb (1958-1960).

· 1959 powstaje Garnizonowa Administracja Mieszkań

· 19.03.1961 nadanie sztandaru 46 Dywizjonowi Artylerii Haubic ufundowanego przez społeczeństwo Braniewa. Sztandar odebrał ówczesny dowódca dywizjonu ppłk Zenon Stein (1959-1965)

· 1961 sformowany zostaje 40 Szkolny Batalion Inżynieryjno-Budowlany (JW.3979)

· 1961 powstaje Placówka Marynarki Wojennej należąca kolejno do 6 Ośrodka Przeciwdziałania Elektronicznego (JW.3868), 6 Ośrodka Radioelektronicznego i 6 Pułku Rozpoznania Radioelektronicznego. Obecnie jest to 6 Oliwski Ośrodek Radioelektroniczny MW im. adm. Arendta Dickmana stacjonujący w Gdyni-Oksywiu.

· 1962 57 Batalion Medyczno-Sanitarny (JW.1336) przeformowany zostaje na 57 Batalion Medyczny (JW.2880)

· 28.08.1962 55 Pułk Zmechanizowany otrzymuje nowy numer 3737 i pod nim występuje do końca istnienia

· 28.08.1962 zostaje rozformowana 56 Szkolna Bateria Artylerii

· 1964 powstaje Garnizonowy Węzeł Łączności

·· 1966 w całym kraju w tym i w Braniewie obchodzone jest 1000-lecie państwa, czyli rocznica chrztu Polski.

· 1966 40 Szkolny Batalion Inżynieryjno-Budowlany (JW.3979) zostaje przeformowany na Ośrodek Szkolenia Służby Inżynieryjno-Budowlanej

1966 w całym kraju, w tym i w Braniewie obchodzone jest 1000-lecie państwa polskiego, czyli rocznica chrztu Polski.

· 30.09.1967 14 Pułk Czołgów Średnich zostaje przeformowany na 51 Kościerski Pułk Czołgów Średnich, a 55 Pułk Zmechanizowany zostaje przemianowany na 55 Elbląski Pułk Zmechanizowany.

· 1.10.1967 w koszarach przy ul. Moniuszki sformowany zostaje 12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego (JW.3213) podporządkowany Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego

· 1967 Rejonowa Komenda Uzupełnień zostaje przeformowana na Powiatowy Sztab Wojskowy

· 1968 przez miasto przejeżdżają pojazdy Armii Radzieckiej spieszące z „bratnią” pomocą dla zagrożonej kontrrewolucją Czechosłowacji. Widziano też przelatujące samoloty i śmigłowce.

· 1968 Ośrodek Szkolenia Służby Inżynieryjno-Budowlanej zostaje przeniesiony do Czerwieńska

· III.1968 w trakcie wystąpień warszawskich studentów, czyli tzw. wydarzeń marcowych, 55 Pułk Zmechanizowany pod pozorem ćwiczeń zostaje skierowany do Pułtuska, gdzie przez kilka dni pozostawał w gotowości do wkroczenia do Warszawy

1970 rozformowana zostaje 54 Garnizonowa Piekarnia Wojskowa

· 1970 do obiektów przy ul. Sikorskiego ze Stargardu Szczecińskiego przeniesiony zostaje 4 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowo-Samochodowych (JW.2185)

· 1970-1974 w jednej z braniewskich jednostek działa tzw. „mała fabryka czołgów”, w której wyprodukowano ok. 200 pojazdów MPG-69 służących do szkolenia czołgistów

· 15-24.12.1970 51 Pułk Czołgów, 55 Pułk Zmechanizowany i 57 Batalion Medyczny biorą udział w tłumieniu wystąpień robotników w Gdańsku i Elblągu. Braniewskie jednostki otrzymały następujące zadania:. 51 Pułk obsadził drukarnię, gmach związków zawodowych i więzienie. Natomiast 55 Pułk został skierowany pod Stocznię Gdańską, gdzie obstawił bramę nr 1, bramę nr 2, bramę nr 3 oraz radiostację. W dniu 18.12.1970r. pododdziały 55 Pułku Zmechanizowanego wkroczyły również do Elbląga, gdzie obsadziły Stację MPS oraz pocztę.

1.10.1971 przeformowano 41 Dywizjon Artylerii Haubic na 16 Pułk Artylerii (JW.3510).

· 1972 rozformowanie 2 Centralnej Bazy Rezerw Wozów Bojowych i Specjalnych (JW.3307)

· 1972 dotychczasowy 4 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowo-Samochodowych przeformowany zostaje na 4 Okręgowy Ośrodek Szkolenia Specjalistów Czołgowych

· 09.04.1973 powstaje 42 Garnizonowy Punkt Zaopatrywania Służby Czołgowo-Samochodowej (JW.5108)

· 1975 Powiatowy Sztab Wojskowy zostaje przeformowany w Wojskową Komendę Uzupełnień.

· 1976 55 pułk bierze udział w ogromnych ćwiczeniach wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem Tarcza-76

· 13.12.1981 wprowadzony zostaje stan wojenny na obszarze całego kraju. Na ulicach pojawiają się żołnierze LWP oraz patrole czołgów.Dla 55 Pułku Zmechanizowanego akcja rozpoczęła się już rano 11.12.1981 r., gdy pod pozorem ćwiczeń został przegrupowany kolumnami marszowymi na poligon Muszaki k. Nidzicy. W nocy 12/13.12.1981 r. pułk wyruszył do Puszczy Kampinoskiej i w drodze dotarła wiadomość o wprowadzeniu Stanu Wojennego. W dniu 15.12.1981 r. 55 pułk przegrupowany został do Warszawy i rozlokowany na terenie AWF. Pozostałe braniewskie jednostki tj. 51 Pułk Czołgów, 16 Pułk Artylerii i 57 Batalion Medyczny wyruszają do Puszczy Kampinoskiej, gdzie jednostki zajęły wyznaczone rejony i przystąpiły do patrolowania wyznaczonych obiektów i miejsc w Warszawie. Wszystkie jednostki w dniach 6-10.01.1982 r. wyjeżdżają transportami kolejowymi spod Warszawy na poligony.

· IV.1982 57 Batalion Medyczny zostaje przeformowany na 57 Batalion Medyczny – Szpital Polowy

· 1984 do Koszalina zostaje przeniesiony 12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego

· 1987 rozformowany zostaje 4 Okręgowy Ośrodek Specjalistów Służby Czołgowej (JW.2185), pamiątką po tym oddziale jest czołg-pomnik T-34 na Placu Grunwaldu.

· 27.12.1988 55 Elbląski Pułk Zmechanizowany zostaje rozformowany, a na jego bazie sformowano 55 Ośrodek Materiałowo-Techniczny, który magazynował sprzęt po pułku

· 1988 42 Garnizonowy Punkt Zaopatrywania Służby Czołgowo-Samochodowej zostaje przeformowany na 42 Garnizonowy Punkt Zaopatrywania Technicznego

· 16.03.1989 dotychczasowy 51 Pułk Czołgów Średnich zostaje przeformowany na 51 Pułk Zmechanizowany

· 31.12.1989 16 Pułk Artylerii zostaje skadrowany i powiększony od 46 Dywizjon Artylerii Rakietowej

1990 28 Saski Pułk Czołgów Średnich zostaje przeniesiony do Braniewa i przemianowany na 27 Pułk Zmechanizowany im. Króla Stefana Batorego (JW.2198)

· 1990 rozformowany zostaje 42 Garnizonowy Punkt Zaopatrywania Technicznego (JW.5108)

· 1992 51 Pułk Zmechanizowany przemianowany na 64 Pułk Zmechanizowany im. Strzelców Murmańskich

· 1992 16 Pułk Artylerii otrzymuje nazwę 16 Pomorski Pułk Artylerii

30.06.1994 27 Pułk Zmechanizowany zostaje przemianowany na 9 Brygadę Kawalerii Pancernej, zostają rozformowane 64 Pułk Zmechanizowany im. Strzelców Murmańskich i 55 Ośrodek Materiałowo-Techniczny.

· 27.09.1995 9 Brygada Kawalerii Pancernej otrzymała sztandar wojskowy od Prezydenta RP

· 1996 57 Batalion Medyczny – Szpital Polowy zostaje przeformowany na 16 Batalion Medyczny (JW.3450) i przeniesiony do Elbląga

· 2002 rozformowanie Wojskowej Komendy Uzupełnień

· 18.07.2004-1.02.2005 żołnierze 9 Brygady Kawalerii Pancernej uczestniczą w misji stabilizacyjnej NATO w Iraku w ramach III zmiany PKW Irak.

· 2005 rozformowana zostaje Garnizonowa Administracja Mieszkań

· 2005-2014 żołnierze 9 Brygady uczestniczą w misji ISAF w Afganistanie

· 2006 rozformowany zostaje Garnizonowy Węzeł Łączności

· IX.2007-III.2008 żołnierze 9 Brygady uczestniczą w misji pokojowej ONZ w Syrii w ramach XXVIII zmiany PKW UNDOF Syria

· 2009 likwidacja Wojskowej Pralni Garnizonowej

· III-IX.2010 żołnierze 9 Brygady uczestniczą w misji pokojowej NATO w Kosowie w ramach XXII zmiany PKW KFOR Kosowo

· 31.12.2011 rozformowany zostaje w Braniewie 16 Pomorski Pułk Artylerii.

· 2014 9 Brygada otrzymuje miano Braniewska. Odtąd pełna nazwa brzmi 9 Braniewska Brygada Kawalerii Pancernej im. Króla Stefana Batorego.

· 2017-2020 kompania czołgów i pododdziały wsparcia 9 Braniewskiej Brygady Kawalerii Pancernej uczestniczy w misji na Łotwie w ramach wielonarodowej batalionowej grupy NATO

· 2018 sformowany zostaje 43 Batalion Lekkiej Piechoty w składzie 4 Warmińsko-Mazurskiej Brygady Wojsk Obrony Terytorialnej